ขอถามความในใจ ริคิว (3)

คิดถึงอดีตสมัยเด็ก

พอริคิวออกไปแล้ว ฮิเดะโยะชิ นั่งมองข้าวเดือยในชาม และบ๊วยดองเค็ม(umeboshi)หนึ่งลูกที่ริคิวให้มา แล้วก็ยกชามข้าวเดือยขึ้นพลุ้ยกินด้วยความเอร็ดอร่อย จนหมดเกลี้ยง

หลังจากฮิเดะโยะชิกินข้าวเสร็จแล้ว ริคิวก็เข้ามานั่งในห้องชงชานั่งตรงข้ามกับฮิเดะโยะชิ

ฮิเดะโยะชิถามริคิวว่า “ข้าวเดือยที่ยกมาให้กิน ท่านคงเห็นว่าข้าฯมีกำเนิดจากตระกูลชาวนาที่ต่ำต้อย ยากจนใช่ไหม”

หลังจากถามคำถามริคิวแล้ว ฮิเดะโยะชิคงอยู่ในสภาพอารมณ์ที่ข้าวเดือยชามนั้นทำให้เขาหวนระลึกถึงสมัยตอนที่เขาเป็นเด็ก ฮิเดะโยะชิ เล่าให้ริคิวฟังว่า

“ตอนที่ยังเป็นเด็ก แม้ว่าครอบครัวเราจะยากจน แต่เราก็มีชีวิตสบายๆ พอตกกลางคืน ข้าฯจะใช้หน้าตักขอลงแม่นอนแทนหมอน แม่จะบอกข้าฯเสมอว่า ลูกไม่ต้องเป็นห่วงหรือกังวลใจใดๆ  ขอให้ลูกนอนหลับให้สบายใจ พรุ่งนี้เช้าพอลูกตื่นขึ้นมา เรื่องไม่ดีหรือเรื่องที่เป็นห่วงกังวลใจทั้งหลายก็จะหายไปเอง“ฮิเดะโยะชิเล่าเรื่องราวตอนเด็กไป ร้องไห้ไป

พอฮิเดะโยะชิพูดจบ ริคิว ก็ยกถ้วยชาที่ชงเรียบร้อยแล้ว วางข้างหน้าฮิเดะโยะชิหันหน้าไปที่ภาพแขวนหน้าโทะโคะโนะมะ และพูดว่า

“ขอให้ท่านลองลิ้มรสดื่มชานี้สักจิบเดียว ท่านก็จะได้ลิ้มรสและสัมผัสความยินดีปรีดาที่ท่านยังมีชีวิตอยู่“พูดเสร็จ ฮิเดะโยะชิ ก็หันไปมองภาพแขวนที่เขียนด้วยตัวคันจิ 閑ที่แขวนในห้อง

ความเงียบสงบ และการพักผ่อน

ภาพแขวน 閑 ที่เขียนอาจหมายถึง ความเงียบสงบ(ของจิตใจ) และการพักผ่อนหรือการพักพิงทางใจ

ความเงียบสงบทางจิตใจในที่นี้ คงไม่จำเป็นต้องอธิบายก็ได้ เพราะห้องชงชาจะถูกออกแบบและสร้างขึ้น ในเนื้อที่แคบๆเป็นห้องเล็กๆเหมือนกระท่อม ไม่ว่าใครจะมีฐานันดรใดก็ตาม เช่น ซามูไร หรือคนธรรมดาก็ตาม ทุกคนที่เข้ามาดื่มชาในห้องชงชา ทุกคนจะมีศักดิ์ศรีและมีความเท่าเทียมกัน ไม่มีการแบ่งชนชั้น ซามูไรหรือชาวนาแต่อย่างไร แม้แต่ซามูไรที่มีดาบติดตัว ก่อนจะเข้าห้องพิธีชงชา ซามูไรทุกคนจะต้องวางดาบไว้ข้างนอก ต่อให้เป็นนักรบ หรือผู้ยิ่งใหญ่เพียงไหน ทุกคนจะต้องก้มตัวลงต่ำ เพื่อลอดประตูเล็กๆ ถึงจะเข้าไปในห้องพิธีชงชาได้

ทันที่ที่เข้าไปในห้องพิธีชงชา จะเปลี่ยนเป็นอีกบรรยากาศหนึ่งทันที เพราะห้องพิธีชงชา เปรียบเสมือนห้องที่เข้าไปสงบสติอารมณ์ ก่อให้เกิดความสงบทางจิตใจ มีแต่ความเงียบสงบ และถือว่าเป็นสถานที่ที่สร้างไว้สำหรับพักพิงทางใจ

ดังนั้น ภาพตัวอักษรคันจิที่แขวนไว้ในห้องชงชา เมื่อริคิว ค่อยๆหันหน้าไปทางภาพวาดที่แขวนไว้บนฝาผนัง พร้อมกับเชิญให้ฮิเดะโยะชิ ลิ้มรสชา ใครก็ตามที่มีโอกาสดื่มชาที่ริคิวชงในห้องชงชา นี้ คนๆนั้นจะได้ลิ้มรสของชาและมีโอกาสสัมผัสกับความเงียบสงบ และค้นพบความสงบทางใจ ห้องชงชา จึงถือว่าเป็นสถานที่รโหฐานที่มีไว้เพื่อเป็นที่พักพิงทางใจ และช่วงสั้นๆที่ทำให้คนรำลึกถึงความสุขของการที่ยังมีชีวิตอยู่

หนี้บุญคุณ

หลังจากที่ฮิเดะโยะชิดื่มชาที่ริคิวชงให้เรียบร้อยแล้ว ริคิวบอก ฮิเดะโยะชิว่า ‘ข้าฯจะไปพูดกับโอะดะ”(ไปขอร้องให้โอะดะไว้ชีวิตฮิเดะโยะชิ)